Akademia HR i Kadry Menadżerskiej
Czas realizacji: do 12 m-cy
Forma szkoleń: stacjonarna lub online
Grupa docelowa
Uczestnikami projektu są mikro, mali, średni i duzi przedsiębiorcy (bez samozatrudnionych), zespoły HR oraz menadżerowie/ kandydaci na menadżerów zainteresowani otrzymaniem refundacji na usługi rozwojowe mające na celu przygotowanie pracodawców do wprowadzenia i zarządzania zmianą w firmie związaną m.in. ze starzeniem się społeczeństwa czy zróżnicowaniem sposobu świadczenia pracy.
Szkolenia
- Przygotowanie organizacji do wyzwań rynku pracy – 2 dni
- Zarządzanie zmianami wynikającymi z przeobrażeń na rynku pracy – 3 dni
- Zarządzanie wiekiem i współpracą międzypokoleniową – 3 dni
- Zarządzanie różnorodnością i wielokulturowością w organizacji – 4 dni
- Orientacja w biznesie i uwarunkowaniach społeczno-kulturowych – 2 dni
- Zrównoważone zarządzanie potencjałem pracowników – 3 dni
Efekty uczenia się
- Opracowanie kompleksowej strategii HR dla zrównoważonego rozwoju kapitału ludzkiego.
- Identyfikacja potrzeb organizacji i przekładanie ich na strategię HR, uwzględniając różnorodność rozwoju.
- Wykorzystanie rynkowych trendów do kształtowania nowoczesnej polityki personalnej.
- Diagnoza potrzeb różnych grup pracowników oraz monitorowanie satysfakcji z programów HR.
- Wdrażanie rozwiązań łączących efektywność organizacji z korzyściami dla pracowników.
- Opracowanie firmowego kodeksu etycznego i programu kształcenia etycznego.
- Budowanie partnerskich relacji między HR a głównymi grupami współpracowników.
- Wzmacnianie świadomości ekologicznej i odpowiedzialności za ekologiczne wykorzystanie zasobów pracy.
- Monitorowanie trendów rynkowych i działań konkurencji w obszarze HR.
- Budowanie zróżnicowanych wiekowo/pokoleniowo zespołów pracowniczych.
- Wdrażanie narzędzi HR do stałego monitorowania i podnoszenia poziomu kompetencji pracowników.
- Budowanie kultury pracy sprzyjającej otwartości na nowe wyzwania rozwojowe.
Programy szkoleń
Rekomendowana liczba godzin szkolenia: 2 dni
Głównym celem szkolenia jest zdobycie wiedzy i umiejętności na temat tworzenia strategii procesów HR ukierunkowanych na zrównoważony rozwój, wdrażanie rozwiązań gwarantujących rozwój organizacji oparty o analizę potrzeb różnych grup interesariuszy oraz aktywne włączanie w procesy rozwojowe wszystkich grup społecznych, kulturowych i wiekowych.
Uczestnik po szkoleniu:
- Przygotowuje kompleksową strategię procesów HR, ukierunkowaną na zrównoważony rozwój kapitału ludzkiego.
- Identyfikuje potrzeby rozwojowe organizacji i przekłada je na strategię HR ukierunkowaną na zróżnicowany rozwój.
- Opisuje, jak wykorzystać aktualną sytuację na rynku pracy i występujące na nim trendy do kształtowania nowoczesnej polityki personalnej.
- Wykonuje pełną diagnozę potrzeb różnych grup np. kadra menedżerska i pracownicy, przedstawiciele grup społecznych, kulturowych oraz wiekowych, w zakresie wykorzystania procesów HR.
- Identyfikuje poziom satysfakcji pracowników z programów i procesów HR oraz monitoruje wdrażanie strategii HR w oparciu o precyzyjne wskaźniki.
- Właściwie objaśnia planowane i wdrażane procesy rozwojowe z obszaru HR i pozyskuje dla nich wsparcie wszystkich grup.
- Wdraża rozwiązania ukierunkowane na łączenie efektywności organizacji z konkretnymi korzyściami dla pracowników.
- Przygotowuje firmowy kodeks etyczny, formułujący wartości ważne dla kultury organizacyjnej, przekładające się na konkretne reguły postępowania, a także długofalowy program kształcenia etycznego.
- Kształtuje partnerskie relacje między HR a głównymi grupami współpracowników w firmie – w tym z Zarządem.
- Rozwija w firmie poczucie wrażliwości proekologicznej, postawy odpowiedzialności za ekologiczne wykorzystanie zasobów pracy.
- Tłumaczy zasady zrównoważonego rozwoju w ramach firmy, ze szczególnym odniesieniem do procesów HR.
PROGRAM SZKOLENIA
1 dzień
1. Analiza rynku pracy
- Przeprowadzanie regularnej analizy trendów rynku pracy.
- Prognozowanie dostępności umiejętności, zmian technologicznych i oczekiwań pracowników.
- Określenie kompetencji kluczowych dla organizacji w przyszłości.
2. Rozwój kultury organizacyjnej
- Rola kultury organizacyjnej w przyciąganiu i zatrzymywaniu talentów.
- Koncentracja na kulturze opartej na zaufaniu, współpracy, innowacjach i zrównoważonym rozwoju.
- Zapewnienie pracownikom uczucia przynależności i motywacji do osiągania wspólnych celów.
3. Inwestycje w rozwój kompetencji
- Budowanie programów szkoleniowych rozwijających umiejętności zgodne z obecnymi i przyszłymi potrzebami organizacji.
- Motywowanie pracowników do stałego rozwoju zawodowego.
4. Fleksybilne formy zatrudnienia
- Diagnoza gotowości organizacji na różne formy zatrudnienia i elastyczną organizację pracy.
- Dostosowanie do różnorodnych preferencji pracowników i ich życiowych sytuacji.
5. Technologia i automatyzacja
- Jak przygotować pracowników do wdrażania nowoczesnych technologii i automatyzacji?
- Jak zwiększyć efektywność pracy i umożliwić pracownikom skoncentrowanie się na bardziej wartościowych zadaniach?
- Na co zwrócić uwagę przy szkoleniach w zakresie obsługi nowych technologii?
2 dzień
1. Przyjazne środowisko pracy
- Co to znaczy „przyjazne środowisko pracy”?
- Inwestycja w ergonomiczne miejsca pracy.
- Budowa ofert rekreacyjnych.
- Programy opieki zdrowotnej i psychologicznej.
2. Rekrutacja i selekcja
- Zrównoważone podejście do rekrutacji uwzględniające różnorodność i równość szans.
- Wykorzystanie narzędzi analitycznych do oceny potencjału kandydatów.
- Dostosowanie procesów rekrutacyjnych do nowoczesnych standardów.
3. Dostosowanie wynagrodzeń i korzyści
- Monitoring poziomu wynagrodzeń na rynku i dostosowanie ich do bieżących trendów.
- Zapewnienie konkurencyjnych korzyści, takich jak programy emerytalne, ubezpieczenia zdrowotne czy elastyczne świadczenia socjalne.
4. Monitoring zaangażowania pracowników
- Badanie opinii pracowników i mierzenie ich zaangażowania.
- Identyfikacja ewentualnych obszarów do poprawy.
- Projektowanie działań na podstawie uzyskanych informacji, w celu poprawy atmosfery w miejscu pracy.
5. Zrównoważony rozwój
- Działania zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju.
- Jak przyciągnąć pracowników o podobnych wartościach?
- Wprowadzanie praktyk przyjaznych dla środowiska i społeczności lokalnej.
6. Elastyczność organizacyjna
- Elastyczność i gotowość do dostosowywania strategii organizacyjnej do zmieniających się warunków rynkowych.
- Regularne monitorowanie i adaptacja jako kluczowe dla utrzymania konkurencyjności na rynku pracy.
Rekomendowana liczba godzin: 3 dni
Głównym celem szkolenia jest zdobycie wiedzy i umiejętności na temat zrozumienia i wykorzystania nowych trendów w obszarze HR / zarządzania kapitałem ludzkim; wykorzystanie dobrych praktyk HR w kluczowych obszarach związanych ze zmianami na rynku pracy i szeroko rozumianym otoczeniem społecznym; wdrażanie zmian w organizacji w kontekście wykorzystania innowacyjnych rozwiązań i procesów HR oraz praca z różnymi grupami interesariuszy procesów zmian, a w szczególności radzenie sobie z oporem przed zmianami.
Uczestnik po szkoleniu:
- Identyfikuje i opisuje nowe trendy w obszarze HR wynikające z sytuacji na rynku pracy oraz ich wpływ na wyzwania i politykę personalną własnej firmy.
- Monitoruje działania, programy HR, które wdrażają najczęściej firmy z jego/jej branży.
- Sporządza wnioski z analizy dobrych praktyk HR innych organizacji i wykorzystuje je w planowanych u siebie wdrożeniach.
- Opracowuje innowacyjne rozwiązania w obszarze polityki personalnej własnej firmy i sprawnie włącza w ich realizację wszystkie grupy pracowników, których te zmiany dotyczą.
- Wspiera u pracowników budowanie nowych postaw i zachowań adekwatnych do zmieniającej się sytuacji.
- Ocenia gotowość przedsiębiorstwa i pracowników do przeprowadzenia zmian.
- Inicjuje i wdraża w organizacji zmiany związane z wykorzystaniem innowacyjnych rozwiązań i procesów HR.
- Diagnozuje potrzeby różnych interesariuszy i zróżnicowanych grup pracowniczych (z uwzględnieniem m.in. płci, wieku, pochodzenia etnicznego i poglądów) oraz przygotowuje dla nich odpowiednie programy HR ukierunkowane nie tylko na zaspokojenie tych potrzeb, lecz także na pełną integrację pracowników w ramach organizacji.
- Identyfikuje źródła (np. obawy pracowników przed utratą pracy, niedopasowaniem kompetencji itp.) i sprawnie eliminuje przejawy oporu przed zmianami.
- Identyfikuje potrzeby, obawy i oczekiwania różnych grup interesariuszy (m.in.: kadra zarządzająca i menedżerska, przedstawiciele grup społecznych, kulturowych oraz wiekowych) w stosunku do procesów zmian związanych z wdrażaniem nowych rozwiązań HR.
- Odpowiednio do potrzeb różnych grup objaśnia działania związane z wdrażaniem nowych rozwiązań HR.
- Kształtuje wśród współpracowników pozytywne nastawienie do zmian.
PROGRAM SZKOLENIA
1 dzień
1. Planowanie działań strategicznych HR w ramach zmian na rynku pracy
- Strategia i substrategie HR.
- Agility, czyli zwinność w planowaniu – liczby vs. system.
- Reguły projektowania strategii, czyli o czym warto pamiętać w formułowaniu strategii organizacyjnej i HR?
- Określenie roli funkcji personalnej w dobie zmian organizacyjnych.
2. Opracowanie Analizy Luk, Planu Działań oraz Strategii HR
- Relacja strategii organizacyjnej i HR.
- Analiza strategii firmy i definiowanie modelu wspierania realizacji celów strategicznych firmy poprzez działania w zakresie Zarządzania Zasobami Ludzkimi (dekodowanie strategii biznesowej Firmy).
- Analiza oczekiwań interesariuszy wobec Zarządzania Zasobami Ludzkimi w firmie i definiowanie możliwych pól konfliktu i pól współpracy.
- Definiowanie ryzyk dla rozwoju organizacji związanych z Kapitałem Ludzkim i wartościami niematerialnymi.
3. Modelowanie działalności HR
- Określanie planów działania i inicjatyw wspierających realizację strategii HR.
- Określanie kluczowych wskaźników dotyczących efektywności Zarządzania Zasobami Ludzki i wsparcia funkcji HR dla realizacji strategicznych celów firmy.
- Działania i mierniki realizacji działań w poszczególnych obszarach Strategii HR.
- Określenie zasad i wdrożenie dobrych praktyk w obszarze.
- Mierniki realizacji działania.
- Harmonogram realizacji działania.
- Monitorowanie i kontrola realizacji strategii.
4. Kompetencje HR w procesie zmian na rynku pracy
- Różnorodne zespoły w nowej rzeczywistości organizacyjnej.
- Uważność (mindfulness) w zmianie jako źródło przywództwa nowoczesnych liderów.
- Podejmowanie dobrych jakościowo decyzji poprzez umiejętne włączenie emocji do racjonalnego procesu decyzyjnego w zmianie.
- Jak zbudować w podległych procesach adaptację do poważnych zmian.
- Future Teams – jak budować zespoły działające w warunkach zmiany.
- Nowy HR – integracja wiedzy z obszaru zarządzania HR, zespołami i procesami HR w świecie nowych struktur.
2 dzień
1. Dostosowanie umiejętności
- Analiza umiejętności obecnych pracowników w kontekście nowych wymagań rynku pracy.
- Dopasowanie szkoleń i wsparcie w rozwoju umiejętności niezbędnych do efektywnego funkcjonowania w nowych warunkach.
2. Planowanie sukcesji
- Identyfikacja kluczowych ról i kompetencji niezbędnych dla przyszłego sukcesu organizacji.
- Zasady sukcesji.
- Budowanie programów mentoringowych.
3. Zarządzanie różnorodnością
- Zrozumienie i akceptacja różnorodności w zespole.
- Koncentracja na budowaniu kultury włączającej.
- Promowanie inkluzji i równości, w celu lepszego radzenia sobie z różnorodnymi wyzwaniami.
- Oczekiwania od pracy pokoleń BB, X, Y, Z.
- Blokady utrudniające współpracę na płaszczyźnie myśli i zachowań.
- Projektowanie i dostosowanie przekazu z uwzględnieniem różnic międzypokoleniowych.
4. Wsparcie dla zdrowia psychicznego
- Diagnoza sytuacji mogących generować stres i niepewność wśród pracowników.
- Zapewnienie wsparcia dla zdrowia psychicznego pracowników poprzez dostęp do poradnictwa, szkoleń antystresowych czy programów well-being.
- Wsparcie ze strony konsultantów kryzysowych, psychoterapeutów.
5. Monitoring postępów realizacji zmian
- Regularny monitoring zmian na rynku pracy (trendy technologiczne, nowe umiejętności, zmiany w oczekiwaniach pracowników czy konkurencji).
- Identyfikacja ewentualnych trudności w realizacji zmian strategii funkcjonalnej HR.
- Dostosowanie strategii zarządzania zmianami w obszarze HR.
3 dzień
1. Budowanie współodpowiedzialności za proces zmiany
- Model ADKAR (indywidualne tempo adaptacji w zmianach) a potencjał sprawniejszego przechodzenie przez zmiany.
- Mapa świadomości – co wspiera naszą efektywność w zmianie, a co ją ogranicza.
- Zarządzanie zmianą – przygotowanie planu zarządzania oporem.
- Przechodzenie przez zmianę i bieżące zbieranie informacji zwrotnej.
- Zasady udzielania informacji zwrotnej, asertywna krytyka, udzielanie pochwał i upomnień, zamiana oceny na opinię.
- Najbardziej popularne gry psychologiczne stosowane przez pracowników w procesie zmian.
- Metody radzenia sobie z grami stosowanymi przez pracowników, stawianie granic, egzekwowanie ustaleń.
2. Praca nad oporem i konfliktem w trakcie procesu zmiany
- Zmiany z punktu widzenia podległych pracowników.
- Po co nam ta zmiana?
- Zmiana – zagrożenie czy szansa?
- Skuteczność i akceptacja menedżera zespołu w procesie zmian – czy to się da pogodzić?
- Nowy świat pracy – co to znaczy być elastycznym?
- Przyczyny oporu pracowników.
- Emocjonalne podłoże oporu.
- Postawa konfrontacyjna.
- Opór w kategoriach konfliktu.
3. Uczestnictwo pracowników
- Praktyki angażujące pracowników w proces zmiany.
- Sposoby radzenia sobie z oporem.
- Zmiana perspektyw.
- Style i techniki rozwiązywania konfliktów.
Rekomendowana liczba godzin szkolenia: 3 dni
Głównym celem szkolenia jest zdobycie wiedzy i umiejętności na temat wykorzystania potencjału pracowników z różnych pokoleń jak również możliwości wynikających z budowania zróżnicowanych wiekowo zespołów i całej organizacji; zapewnienia poszczególnym grupom wiekowym odpowiedniego wsparcia w pracy i rozwoju; budowanie rozwiązań opartych o intermentoring oraz przeciwdziałanie procesom związanym z wypaleniem zawodowym.
Uczestnik po szkoleniu:
- Opisuje znaczenie procesów demograficznych w Polsce i Europie związanych z takimi zjawiskami jak starzenie się społeczeństwa, zamiana pokoleń itp. dla funkcjonowania i rozwoju własnej firmy.
- Identyfikuje jakiego rodzaju działania pozwalają na bardziej racjonalne i efektywne wykorzystanie zasobów pracowników w różnym wieku.
- Przygotowuje charakterystykę pracowników z różnych grup wiekowych / pokoleń. Opisuje wpływ tych różnic na styl pracy i ewentualne nieporozumienia.
- Identyfikuje potrzeby i oczekiwania rozwojowe oraz pozytywnie wykorzystuje potencjał różnych grup wiekowych pracowników.
- Identyfikuje regulacje i rozwiązania prawne sprzyjające zatrudnianiu osób starszych, wyrównania szans pracy dla osób „50+”.
- Buduje zróżnicowane wiekowo / pokoleniowo zespoły pracownicze w firmie oraz rozwiązania pozwalające na wymianę kompetencji i doświadczeń.
- Wprowadza rozwiązania pozwalające włączyć pracowników z różnych pokoleń w zespoły pracownicze i w pełni wykorzystać ich potencjał.
- Aktywnie zapobiega wypaleniu zawodowemu – szczególnie „starszych” pracowników.
- Buduje kulturę pracy opartą o wzajemny szacunek potencjału i postaw pracowników reprezentujących różne pokolenia.
- Efektywnie objaśnia się z pracownikami z różnych pokoleń, na bieżąco wyjaśnia wszelkie konflikty i ewentualne nieporozumienia.
- Tworzy atmosferę sprzyjającą pełnej integracji i zaangażowania w pracę.
PROGRAM SZKOLENIA
1 dzień
ZARZĄDZANIE WIEKIEM
1. Czym są różnice międzypokoleniowe
- Charakterystyka pokoleń BB, X, Y, Z i ich zachowań.
- Stereotypy na temat każdego z pokoleń – dużo mówią, generalizują, czy nie kłamią?
- Koło różnorodności, czyli z czego wynikają różnice (wymiar kulturowy, organizacyjny, zewnętrzny, wewnętrzny).
- Odmienne postrzeganie roli pracy w życiu.
- Jak odróżnić etykietowanie utrudniające wzajemne zrozumienie i dialog vs. przydatny skrót myślowy?
- Mix pokoleń – jak go wykorzystać w pracy?
2. Różnice międzypokoleniowe
- Źródła i konsekwencje. Analiza barier (wykluczenia cyfrowe).
- Wpływ nowoczesnych technologii na różnice międzypokoleniowe.
- Przygotowanie pracowników do korzystania z narzędzi cyfrowych w zespole różnorodnym.
3. Dostosowanie metod zarządzania
- Dostosowanie technik zarządzania do indywidualnych potrzeb pracowników różnych grup wiekowych.
- Rozwój umiejętności przywódczych.
- Kształtowanie umiejętności przywódczych, które uwzględniają różne style pracy i oczekiwania różnych pokoleń.
- Rozwój profesjonalny dla wszystkich grup wiekowych.
- Zapewnienie możliwości rozwoju zawodowego dla pracowników wszystkich grup wiekowych.
2 dzień
KOMUNIKACJA W ZESPOLE WIELOPOKOLENIOWYM
1. Co kształtuje zachowania pracowników z różnych pokoleń?
- Różnorodność wartości, potrzeb, oczekiwań.
- Różne sposoby komunikacji i motywowania.
2. Motywacja pracowników z uwzględnieniem specyfiki pokoleń BB, X, Y, Z
- Co nas motywuje i jak możemy wpływać na motywację innych?
- Czego pokolenia oczekują od przełożonego a czego od współpracowników?
- Jak komunikować, aby motywować pokolenia?
- Czego muszę wymagać, a czego mogę oczekiwać?
3. Komunikacja i zrozumienie
- Zasady budowania otwartego środowiska komunikacyjnego.
- Jak wspierać wymianę informacji i zrozumienie różnic pokoleniowych przez pracowników.
4. Utrudnienia w komunikacji między pokoleniami BB, X, Y, Z
- Czego BB, X, Y, Z oczekują od komunikacji?
- Blokady utrudniające porozumienie na płaszczyźnie myśli i zachowań.
- Jak projektować i dostosować przekaz z uwzględnieniem różnic międzypokoleniowych?
- Sytuacje trudne – asertywność w komunikacji.
- Budowanie autorytetu poprzez adekwatną komunikację.
3 dzień
WSPÓŁPRACA W ZESPOLE WIELOPOKOLENIOWYM
1. Tworzenie elastycznego środowiska pracy
- Umożliwienie elastycznego harmonogramu pracy, aby dostosować się do różnych preferencji i potrzeb różnych grup wiekowych.
2. Integracja zespołu
- Organizowanie wydarzeń społecznych, szkoleń oraz projektów promujących integrację i współpracę między różnymi grupami wiekowymi.
3. Równowaga pomiędzy doświadczeniem a świeżym spojrzeniem
- Wykorzystywanie różnorodności perspektyw i umiejętności w projektach, aby osiągnąć lepsze wyniki.
- Organizowanie programów mentoringu, w których doświadczeni pracownicy mogą dzielić się wiedzą i doświadczeniem z młodszymi kolegami.
4. Źródła oporu we współpracy wśród pracowników z pokoleń BB, X, Y, Z
- Najczęstsze przyczyny nieporozumień.
- Brak wspólnej podstawy komunikowania się, wspólnego systemu wartości oraz wspólnej świadomości problemów.
- Zarządzanie konfliktami pokoleniowymi.
- Rozpoznawanie i rozwiązywanie ewentualnych konfliktów wynikających z różnic pokoleniowych, promowanie zrozumienia i akceptacji.
Rekomendowana liczba godzin szkolenia: 4 dni
Głównym celem szkolenia jest zdobycie wiedzy i umiejętności na temat zrozumienia i pozytywnego wykorzystania czynników kształtujących różnorodność i wielokulturowość tj. pochodzenie etniczne, wiek, płeć, przekonania; wykorzystanie różnorodności organizacyjnej w celu zwiększenia innowacyjności, sprawiedliwości organizacyjnej i osiągnięcia lepszych wyników biznesowych.
Uczestnik po szkoleniu:
- Rozpoznaje sposoby pozytywnego wykorzystania społecznych i gospodarczych czynników kształtujących różnorodność i wielokulturowość (m.in. różne pochodzenie etniczne, wiek, płeć czy przekonania) na gruncie własnej organizacji.
- Identyfikuje podstawowe regulacje prawne związane z zapewnieniem równouprawnienia pracowników i wdrażania rozwiązań ukierunkowanych na pozytywne wykorzystanie różnorodności i wielokulturowości.
- Wykazuje pozytywny wpływ różnorodności i wielokulturowości na poziom lojalności i wydajności pracowników.
- Rozpoznaje specyfikę podejścia do pracy i współpracy osób z różnych kultur.
- Sprawnie wykorzystuje różnorodność i wielokulturowość pracowników w celu zwiększenia poziomu innowacyjności zespołów i całej organizacji.
- Kształtuje kulturę pracy oraz rozwiązania wspierające, ukierunkowane na zapewnienie równego traktowania pracowników (bez względu na ich pochodzenie, płeć, przekonania itp.) i sprawiedliwości organizacyjnej.
- Buduje i wdraża rozwiązania zapewniające dobrą komunikację między różnymi grupami pracowników, jak również pełną ich integrację z firmą.
- Kształtuje pozytywny wizerunek firmy otwartej na współpracę z pracownikami z różnych środowisk oraz zapewniającej wszystkim możliwości wykorzystania ich potencjału.
- Sprawnie identyfikuje i rozwiązuje wszelkie konflikty, które mogą być związane z różnicą stylów pracy osób z różnych grup kulturowych, wiekowych itp.
- Kształtuje wśród pracowników wartości związane z poszanowaniem i pozytywnym wykorzystaniem wewnętrznej różnorodności.
- Wdraża rozwiązania gwarantujące przestrzeganie ważnych dla firmy zasad i wartości przez wszystkich pracowników firmy – niezależnie od ich pochodzenia, płci, wieku.
- Ułatwia wymianę wiedzy i doświadczeń między pracownikami z różnych środowisk, kultur itp.
- Tłumaczy różnice w zakresie stylów funkcjonowania i potrzeb pracowników z różnych kultur.
PROGRAM SZKOLENIA
1 dzień
RÓŻNORODNOŚĆ I KULTURA WŁĄCZAJĄCA
1. Różnorodność i kultura włączająca w organizacji
- Filary organizacji włączającej: włączenie, wzmocnienie, widoczność, współpraca.
- Kształtowanie różnorodności i kultury włączającej w organizacji.
- Umiejscowienie różnorodności i kultury włączającej w strukturze organizacji.
2. Wymiary różnorodności
- Osobowość.
- Tożsamość pierwotna, wtórna, organizacyjna i kulturowa.
- Znaczenie wymiarów różnorodności dla relacji w organizacji.
3. Kompetencje w obszarze różnorodności i kultury włączającej.
- Przywództwo włączające.
- Które kompetencje w zakresie różnorodności i kultury włączającej należy rozwijać?
- Jak kształtować postawy wspierające D&I?
4. Wpływ zarządzania różnorodnością i realizacji kultury włączającej na kluczowe obszary zarządzania pracownikami
- Jakie czynniki determinują zrealizowanie założonej misji?
- W jakiej mierze sukces firmy zależy od jakości, motywacji, zaangażowania i postaw personelu?
- Które umiejętności i kompetencje pracowników chcemy kształtować biorąc pod uwagę strategię organizacji?
- W jaki sposób inwestujemy w rozwój tych umiejętności i możliwości?
- Jak wykorzystujemy umiejętności i potencjał pracowników?
2 dzień
RÓŻNORODNOŚĆ – WARTOŚCI ORGANIZACJI A WARTOŚCI WŁASNE I INNYCH
1. Wartości, różnorodność a kultura włączająca
- Znaczenie wartości etycznych w przedsiębiorstwie.
- Filozofia i styl pracy kadry zarządzającej.
- Delegacja uprawnień i odpowiedzialności jako przejaw kultury inkluzyjnej.
- Zasady i praktyki zarządzania zasobami ludzkimi w kontekście budowania kultury włączającej.
2. Wartości firmowe a kultura inkluzyjna
- Spójność wartości firmowych z wartościami ludzi, którzy je tworzą.
- Świadomość wartości osobistych, zespołowych i organizacyjnych.
- Sposoby łączenia polityki różnorodności i kultury inkluzyjnej z wartościami organizacji.
3. Wartości organizacji jako podstawa zarządzania różnorodnością i kultury włączającej
- Wartości jako czynnik wspomagający zarządzanie różnorodnością.
- Wartości jako element integrujący.
- Wartości jako katalizator atmosfery ożywienia organizacyjnego.
- Wartości jako motywator osób zatrudnionych i współpracujących do określonego działania.
- Wartości jako czynnik wspomagający zarządzanie zamianą.
- Wartości jako drogowskaz w czasie kryzysu.
4. Cztery poziomy systemu zarządzania wartościami w polityce różnorodności i kultury włączającej
- Kodyfikowanie – wartości przedsiębiorstwa (wartości podstawowe, „Misja, Wizja, Wartości“, code of ethics).
- Implementowanie – policies & procedures (umowy o pracę, wytyczne dla pracowników, kontrola dostawców).
- Systematyzowanie – systemy zarządcze (programy compliance, zarządzanie wartościami, system audytu etyki).
- Organizowanie – organizacja / odpowiedzialność (etyka, compliance office, kompetencje managera, Integracja funkcjonalna np. kontrola, QM).
5. Budowa wizerunku organizacji skoncentrowanej na wartościach, różnorodności i inkluzyjnej kulturze
- Wartości z perspektywy Zarządu/Top Management oraz z perspektywy pracowników.
- Kreowanie zespołów wysoko zaangażowanych poprzez odpowiednią kulturę organizacyjną i kodeks wartości.
- Komunikowanie wartości jako elementu spójnego z celami organizacji i systemem zarządzania różnorodnością.
3 dzień
RÓŻNORODNOŚĆ I KULTURA WŁĄCZAJĄCA, CZYLI BUDOWANIE ORGANIZACJI WOLNEJ OD UPRZEDZEŃ
1. Przekonania jako przeszkoda lub pomoc w kształtowaniu kultury inkluzyjnej
- Przekonania warunkujące zachowania w organizacji.
- Przekonania powstrzymujące wprowadzenie nowych działań.
- Przekonania mobilizujące i motywujące do określonych zachowań w organizacji.
- Demaskowanie przekonań, które przeszkadzają w skutecznym działaniu w ramach kultury inkluzyjnej.
- Zamiana przeszkadzających przekonań w przekonania, pozwalające maksymalizować efektywność działań etycznych w organizacji.
2. Budowanie postaw pracowników odnoszących się do wartości i zasad organizacji
- Modelowanie postaw i zachowań menedżerów i pracowników poprzez system wartości wspierających zarządzanie różnorodnością.
- Budowanie świadomości antymobbingowej i antydyskryminacyjnej
- Identyfikacja typowych objawów mobbingu i dyskryminacji w warunkach pracy.
- Identyfikacja skutków mobbingu i dyskryminacji dla człowieka i organizacji.
3. Tworzenie środowiska włączającego w oparciu o kulturę pracy zgodną ze standardami organizacji.
- Budowanie właściwych relacji, przeciwdziałanie mobbingowi i dyskryminacji.
- Kodeks etyczny – skuteczne narzędzie w tworzeniu kultury pracy zgodnej ze standardami organizacji.
- Działania zapobiegające mobbingowi.
4. Kształtowania postawy otwartości i akceptacji różnic
- Przeciwdziałania konfliktom wynikającym z różnic.
- Uświadomienia sobie „nieświadomego uprzedzenia” i jego konsekwencji dla pracy zespołu i funkcjonowania organizacji.
- Sposoby przezwyciężania uprzedzeń i stereotypów.
- Reagowanie na mikro uprzedzenia i dyskryminację.
- Posługiwanie się włączającym językiem.
5. Moje bariery i osobiste przekonania dotyczące różnic – zidentyfikowanie barier wobec równości i różnorodności
- Rozpoznanie zachowań dyskryminacyjnych.
- Zrozumienie zależności pomiędzy stereotypami, uprzedzeniami i dyskryminacją.
- Uświadomienie znaczenia osobistych przekonań́ oraz ich wpływu na innych ludzi.
- Uświadomienie wpływu zachowań dyskryminacyjnych na innych ludzi.
6. Jak upowszechniać wśród pracowników akceptację różnorodności?
- W jaki sposób w codziennej pracy dawać osobisty przykład określonych wartości firmowych – wypracowanie zestawu dobrych praktyk pracowniczych.
4 dzień
WDRAŻANIE KULTURY D&I DO ORGANIZACJI
1. Dostosowanie procesów do wymagań nowej kultury organizacyjnej
- Na ile obecna struktura organizacyjna, procesy i systemy są gotowe na wdrożenie zarządzania różnorodnością i kulturę włączającą?
- Co i jak możemy ulepszyć?
- Jak uzyskać koncentrację na ciągłych, nawet drobnych usprawnieniach w myśl zasady: nie skupiaj się na wielkich udoskonaleniach, po prostu postaraj się dzisiaj robić to, co robisz, trochę lepiej niż wczoraj, a jutro trochę lepiej niż dzisiaj.
2. Wdrażanie różnorodności i kultury inkluzyjnej
- Budowa struktury organizacyjnej z jasnym podziałem władzy i odpowiedzialności za wdrożenie i przestrzeganie zasad różnorodności i kultury inkluzyjnej.
- Diagnoza i monitoring poziomów różnorodności i inkluzji w pomiarach zachowań negatywnych, włączających oraz skalach poczucia satysfakcji, przynależności i zaufania.
- Systemy motywacyjne (w tym system ocen okresowych) wspierające osiągnięcie wysokiego poziomu wdrożenia głównych wartości oraz realizacji zasad polityki różnorodności i kultury inkluzyjnej.
3. Sprawdzanie synergii pomiędzy planowanymi działaniami a odpowiedziami na pytania:
- Kim jesteśmy?
- Co robimy?
- Jaki jest nasz cel?
- Jakie korzyści płyną / mogą płynąć z kształtowania kultury włączającej opartej o wypracowane wartości oraz założenia D&I?
4. Ochrona wartości, zasad polityki różnorodności i kultury inkluzyjnej
- Rekrutacja pracowników o profilu zgodnym z wartościami oraz założeniami polityki różnorodności i kultury włączającej.
- Edukacja nt. wartości w organizacji, różnorodności i kultury włączającej.
- Motywowanie (nagradzanie formalne i nieformalne).
5. Błędy planowania polityki D&I
- Brak pełnej świadomości, co już jest wdrażane w organizacji.
- Brak jasnych definicji.
- Decyzje i działania nieoparte o dane.
- Niealokowanie wystarczających zasobów.
- Nieuwzględnienie ryzyka zatrudniania w oparciu o dopasowanie do kultury organizacyjnej.
Rekomendowana liczba godzin szkolenia: 2 dni
Głównym celem szkolenia jest zdobycie wiedzy i umiejętności na temat znajomości i rozumienia procesów biznesowych i rynkowych istotnych dla działalności firmy; wykorzystanie wiedzy na temat aktualnych trendów rynkowych w organizacji, ze szczególnym uwzględnieniem procesów zarządzania kapitałem ludzkim.
Uczestnik po szkoleniu:
- Identyfikuje procesy biznesowe i rynkowe związane z prowadzoną przez firmę działalnością.
- Rozpoznaje wpływ czynników społecznych, gospodarczych i politycznych na funkcjonowanie organizacji – szczególnie w zakresie zarzadzania kapitałem ludzkim.
- Monitoruje bieżące wydarzenia, monitoruje trendy rynkowe zarówno w obszarze biznesowym, jak i HR, mające wpływ na obszar, w którym funkcjonuje.
- Identyfikuje procesy rynkowe oraz branżę na poziomie wspierającym działania w obszarze HR.
- Identyfikuje istotne zagadnienia i trendy HR, dostrzega i śledzi nowe zjawiska w obszarze zarządzania kapitałem ludzkim.
- Monitoruje działania firm z danej branży – szczególnie w obszarze zarządzania kapitałem ludzkim. Potrafi w tym zakresie dokonać analizy porównawczej własnej firmy.
- Na podstawie posiadanych informacji wskazuje możliwość budowania przewagi konkurencyjnej firmy z wykorzystaniem procesów HR. Proponuje odpowiednie działania.
- Skutecznie wykorzystuje wiedzę nt. kluczowych procesów biznesowych i HR w rozwoju różnorodnych aspektów funkcjonowania organizacji.
- Inicjuje działania mające na celu wykorzystanie procesów i trendów rynkowych w obszarze zarządzania kapitałem ludzkim.
- W pełni wykorzystuje, na podstawie analizowanych trendów rynkowych w obszarze HR, nadarzające się szanse rozwojowe organizacji.
- Wdraża wnioski wynikające z dobrych praktyk HR. Aktywnie poszukuje najlepszych praktyk i wdraża ich kluczowe elementy we własny obszar działania.
- Wspiera strategię rozwoju organizacji poprzez wprowadzanie odpowiednich procesów i projektów HR.
- Kształtuje procesy HR powiązane ze wskaźnikami biznesowymi na poziomie pracowników, zespołów oraz całej organizacji.
- Pomaga współpracownikom w wykorzystaniu wiedzy nt. kluczowych procesów biznesowych.
- Przekonuje do nowych rozwiązań i koncepcji w zakresie wiedzy biznesowej i specjalistycznej z zakresu ZZL.
- Inicjuje wykorzystanie i wymianę wiedzy biznesowej w swoim zespole oraz całej organizacji.
PROGRAM SZKOLENIA
1 dzień
1. Zrozumienie różnic kulturowych
- Kultura wpływa na sposób prowadzenia biznesu, negocjacji, komunikacji i podejmowania decyzji.
- Przykłady różnic obejmują podejście do hierarchii, czasu, relacji biznesowych czy style komunikacji.
2. Elastyczność i adaptacja
- Firmy powinny być elastyczne i zdolne do dostosowywania się do różnych kultur. To może obejmować modyfikacje produktów, strategii marketingowej czy podejścia do obsługi klienta.
3. Rozwijanie orientacji biznesowej
- Rozumienie lokalnych potrzeb i preferencji klientów.
- Kształtowanie produktów i usług dostosowanych do lokalnych warunków, prawnych regulacji i kulturowych oczekiwań.
4. Prawo i regulacje
- Zrozumienie lokalnych praw i regulacji biznesowych jest kluczowe, aby unikać konfliktów prawnych i utrzymania zgodności z lokalnymi standardami.
2 dzień
1. Komunikacja międzykulturowa
- Skuteczna komunikacja międzykulturowa jest kluczowa. To nie tylko język, ale również subtelności kulturowe, takie jak gesty, ton głosu i sposób prezentacji.
2. Zarządzanie zespołem międzykulturowym
- Efektywne zarządzanie zespołem międzykulturowym.
- Rozwijanie umiejętności kadry kierowniczej zarządzania pracownikami o różnych stylach pracy, wartościach i oczekiwaniach.
3. CSR (Społeczna Odpowiedzialność Biznesu)
- Przestrzeganie zasad etyki biznesu i społecznej odpowiedzialności biznesu.
- Uwzględnianie lokalnych, społecznych i kulturowych kontekstów w działaniach organizacji.
4. Analiza ryzyka
- Wpływ na postrzeganie ryzyka różnic w wartościach i priorytetach obecnych w różnych kulturach.
- Jak uwzględniać różnice kulturowe przy podejmowaniu decyzji biznesowych.
Rekomendowana liczba godzin szkolenia: 3 dni
Głównym celem szkolenia jest zdobycie wiedzy i umiejętności na temat pozyskiwania (w tym proces rekrutacji) oraz wykorzystanie zróżnicowanego potencjału/ talentów/ doświadczeń pracowników.; dostosowanie kompetencji pracowników do nowych wyzwań organizacyjnych i społecznych, w tym gotowości do zmiany zakresu wykorzystywanych kompetencji (reskilling – przekwalifikowanie się) oraz kształtowanie otwartości na wyzwania rozwojowe (kultura Learning Agility – zdolność do edukowania, przystosowywania się, oduczania i ponownego uczenia się, aby nadążyć za ciągle zmieniającymi się warunkami).
Uczestnik po szkoleniu:
- Opisuje wpływ zmian na rynku pracy na możliwości i ewentualne trudności w zakresie pozyskiwania i utrzymania w firmie pracowników o odpowiednim potencjale.
- Identyfikuje metody oceny potencjału zawodowego kandydatów do pracy oraz pracowników i potrafi wskazać odpowiedni zakres ich wykorzystania we własnej firmie.
- Charakteryzuje obecne i przyszłe potrzeby firmy dotyczące potencjału pracowników (w zakresie kwalifikacji, kompetencji, doświadczeń i talentów).
- Charakteryzuje możliwości i potencjalne korzyści dla firmy wynikające z kształtowania wewnętrznego zróżnicowania (pod względem posiadanych doświadczeń, kwalifikacji, wieku, płci, pochodzenia etnicznego, poglądów itp.) i potencjału pracowników.
- Buduje oraz wdraża programy rekrutacji, selekcji i wdrażania nowych pracowników (onboarding), pozwalające pozyskiwać zróżnicowany potencjał w zakresie kompetencji, talentów i doświadczeń pracowników.
- Wdraża narzędzia i procesy HR, pozwalające na stały monitoring i podnoszenie poziomu rozwoju kompetencji pracowników i ich dostosowanie do zmieniających się wyzwań organizacji.
- Przygotowuje rozwiązania i narzędzia HR ukierunkowane na stałe dostosowywanie kompetencji pracowników do nowych wyzwań organizacyjnych i społecznych.
- Wdraża programy rozwoju i ścieżek kariery oparte o wykorzystanie zróżnicowanego potencjału pracowników.
- Identyfikuje i pozytywnie wykorzystuje potencjał wynikający z wewnętrznego zróżnicowania pracowników (pod względem posiadanych doświadczeń, kwalifikacji, wieku, płci, pochodzenia etnicznego, poglądów etc.).
- Inicjuje skuteczne programy wymiany wiedzy i doświadczeń między pracownikami, pozwalające wykorzystywać tzw. wiedzę ukrytą oraz minimalizować ryzyko utraty cennych zasobów wiedzy i doświadczeń (np. po przejściu doświadczonych pracowników na emeryturę).
- Buduje pozytywne nastawienie i gotowość pracowników do stałego rozwoju i nabywania nowych kompetencji (reskilling).
- Aktywnie kształtuje wartości i kulturę pracy sprzyjającą otwartości na nowe wyzwania rozwojowe (kultura Learning Agility).
PROGRAM SZKOLENIA
1 dzień
ROZWÓJ KOMPETENCJI
1. Analiza kompetencji
- Określanie kompetencji potrzebnych w organizacji aktualnie i w perspektywie rozwoju strategicznego.
- Metody identyfikowania obecnych umiejętności i obszarów do doskonalenia.
2. Plan rozwoju osobistego
- Indywidualny plan rozwoju uwzględniający:
- cele krótko- i długoterminowe pracownika,
- dopasowanie do celów organizacji.
- Cechy efektywnego planu rozwoju osobistego
- elastyczność.
- dostosowywanie do postępów i zmian w środowisku pracy.
3. Szkolenia i kursy
- Dlaczego udział w szkoleniach, kursach, konferencjach i warsztatach związanych z obszarem zawodowym pracownika nie przynosi oczekiwanych zmian?
- Jak efektywnie zarządzać aktualizacją wiedzy i nowymi umiejętnościami pracowników?
4. Rozwój umiejętności miękkich
- Dlaczego umiejętności miękkie są często równie istotne jak kompetencje techniczne?
- Sposoby wspierania rozwoju umiejętności miękkich, takich jak komunikacja, zdolność do pracy zespołowej, przywództwo, rozwiązywanie problemów i adaptacja do zmian.
5. Samokształcenie
- Metody i narzędzia przydatne w samokształceniu
- korzystanie z platform edukacyjnych online.
- udział w projektach społecznościowych.
- aktywność w organizacjach branżowych.
- Budowanie środowiska pracy zachęcającego pracowników do samokształcenia.
6. Mentorstwo i coaching
- Umożliwienie pracownikom korzystania z mentorstwa lub coachingowego wsparcia.
- Rozwijanie w organizacji coachingowego stylu zarządzania.
7. Projekty specjalne i zadania rozwojowe
- Przydzielanie pracownikom projektów specjalnych lub zadań, które pozwalają na rozwijanie konkretnych umiejętności i zdobywanie doświadczenia w nowych obszarach.
8. Feedback i ocena wyników
- Regularne udzielanie konstruktywnego feedbacku pracownikom na temat ich postępów i osiągnięć.
- Przeprowadzanie regularnych ocen wyników w celu zidentyfikowania obszarów do dalszego rozwoju.
9. Dostosowywanie do trendów branżowych
- Śledzenie trendów i zmian w branży.
- Dostosowywanie planów rozwoju kompetencji do wymagań rynku pracy.
2 dzień
ZRÓWNOWAŻONE ŚRODOWISKO PRACY
1. Zrównoważone wynagrodzenia
- Sprawiedliwość wynagrodzeń.
- Zapewnienie sprawiedliwego i równego wynagradzania pracowników, eliminacja dyskryminacji płacowej i zapewnienie transparentności w zakresie polityki płacowej.
- Minimalne wynagrodzenia
- Płacenie pracownikom wynagrodzenia wystarczającego do pokrycia podstawowych potrzeb życiowych, tak aby zapewnić godne warunki życia.
- Wynagradzanie za wyniki
- Stworzenie systemów wynagradzania, które premiują osiągnięcia i efektywność pracowników, co sprzyja motywacji do osiągania lepszych wyników.
- Benefity socjalne i świadczenia
- Oferowanie korzystnych pakietów świadczeń, takich jak ubezpieczenia zdrowotne, plany emerytalne, płatny urlop, co przyczynia się do dobrostanu pracowników.
- Zrównoważona skala wynagrodzeń
- Utrzymywanie umiarkowanej różnicy w wynagrodzeniach między najniższymi a najwyższymi szczeblami hierarchii organizacyjnej w celu zmniejszenia nierówności.
- Zarządzanie wartościami
- Kształtowanie polityki płacowej zgodnie z wartościami organizacji, tak aby wynagradzanie było zgodne z zasadami etycznymi i społecznie odpowiedzialnymi.
- Analiza ryzyka społecznego
- Ocena potencjalnych skutków społecznych wynagrodzeń na pracowników i społeczność, zwłaszcza w kontekście reorganizacji, redukcji zatrudnienia czy innych decyzji biznesowych.
- Dostosowywanie do trendów rynkowych
- Monitorowanie trendów płacowych w branży i na rynku pracy, aby dostosować poziomy wynagrodzeń do obowiązujących standardów.
- Edukacja finansowa pracowników
- Wspieranie edukacji finansowej pracowników, aby pomóc im w zarządzaniu swoimi finansami, oszczędzaniu i inwestowaniu.
- Zrównoważony wpływ na środowisko
- Uwzględnianie aspektów ekologicznych w polityce wynagrodzeń, na przykład premiowanie działań proekologicznych czy redukcji śladu węglowego.
2. Zaangażowanie i motywacja
- Tworzenie warunków do zaangażowania pracowników poprzez:
- klarowną komunikację.
- udział w procesie podejmowania decyzji.
- docenianie ich wkładu i umożliwianie udziału w projektach istotnych dla firmy.
- Regularne monitorowanie i analizowanie poziomu zaangażowania pracowników, satysfakcji z pracy oraz innych kluczowych wskaźników, aby dostosowywać strategie zarządzania zasobami ludzkimi.
3. Partycypacja pracowników
- Umożliwienie pracownikom uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji, zwłaszcza w sprawach dotyczących ich warunków pracy.
- Wzmacnianie kompetencji managerów z zakresu przywództwa włączającego.
4. Dywersyfikacja zespołu
- Dążenie do różnorodności w zespole, zarówno pod względem płci, wieku, jak i kultury.
- Tworzenie bardziej kreatywnego i innowacyjnego środowiska pracy.
- Równość i inkluzja
- Promowanie równości i inkluzji w miejscu pracy poprzez eliminowanie dyskryminacji, tworzenie różnorodnych zespołów.
- Zapewnianie równych szans i warunków dla wszystkich pracowników.
5. Zrównoważona redukcja zatrudnienia
- W przypadku konieczności redukcji zatrudnienia, dążenie do podejścia etycznego, przemyślanego i zrównoważonego, zapewniającego wsparcie dla pracowników i minimalizującego negatywne skutki.
6. Odpowiedzialność ekologiczna
- Wdrażanie praktyk biznesowych zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju, takich jak:
- ograniczanie zużycia energii, recykling, redukcja emisji.
- Zrównoważony transport
- Zachęcanie do zrównoważonych środków transportu, takich jak rower, komunikacja publiczna czy carpooling, w celu redukcji negatywnego wpływu na środowisko.
3 dzień
BUDOWANIE ODPORNOŚCI PSYCHICZNEJ W ROZWÓJ PRACOWNIKÓW
1. Zdrowie i dobrostan pracownika
- Promowanie zdrowego stylu życia w miejscu pracy.
- Zapewnienie dostępu do programów wellness, zajęć sportowych i badań zdrowotnych.
- Dbanie o fizyczny i psychiczny dobrostan pracowników.
- Równowaga praca-życie
- Jak zapewnić pracownikom równowagę między życiem zawodowym a prywatnym?
2. Zarządzanie stresem i pracą pod presją
- Implementacja strategii i programów, które pomagają pracownikom radzić sobie ze stresem, redukować presję zawodową i utrzymać zdrowy poziom motywacji.
- Zapewnienie dostępu do wsparcia psychologicznego, aby pomagać pracownikom radzić sobie problemami emocjonalnymi.
3. Jak wzmacniać odporność psychiczną?
- Definiowanie odporności psychicznej
- Dlaczego odporność psychiczna ma istotny wpływ na moją pracę?
- Cztery mity dotyczące odporności psychicznej
- Osoby silne/odporne psychicznie – co je wyróżnia?
- Czym charakteryzują się osoby silne i odporne psychicznie
4. Zarządzanie przez emocje
- Emocje a rozumowanie w działaniu.
- Analiza własnych emocji i umiejętność ich wykorzystywania do skuteczniejszego działania na polu zawodowym.
- Empatia – jak nauczyć się wczuwać w drugiego człowieka?
- Ocena stylu emocjonalnego i tworzenie własnej strategii zarządzania zespołem poprzez IE.
5. Asertywność – określenie granic i droga do porozumienia
- Kiedy empatia, a kiedy asertywność?
- Wzmacnianie asertywności w rozmowach.
- Techniki asertywnej obrony wyznaczonych przez siebie granic relacyjnych.
6. Koncepcja 4 C
- Zaangażowanie (Commitment) – nieustępliwość.
- Kontrola (Control) – poczucie sprawczości, skuteczności.
- Wyzwanie (Challenge) – dostrzeganie szans, niezagrożeń.
- Pewność siebie (Confidence) – wiara w siebie.